هوش مصنوعی -
29 شهریور 1401
مَتلب ( MATLAB) یک محیط نرمافزاری برای انجام محاسبات عددی و یک زبان برنامهنویسی نسل چهارم است. واژهٔ متلب هم به معنی محیط محاسبات رقمی و هم به معنی خود زبان برنامهنویسی مورد نظر است که از ترکیب دو واژهٔ MATrix (ماتریس) و LABoratory (آزمایشگاه) ایجاد شدهاست. این نام حاکی از رویکرد ماتریس محور برنامه است، که در آن حتی اعداد منفرد هم به عنوان ماتریس در نظر گرفته میشود.
کار کردن با متلب بسیار ساده است. در حقیقت تمام دادهها در متلب به شکل یک ماتریس ذخیره میشوند. برای مثال یک عدد (اسکالر) به شکل یک ماتریس ۱*۱ ذخیره میشود. یک رشته مانند «Whale is the biggest animal» به شکل ماتریسی با یک سطر و چندین ستون (که تعداد ستونها به تعداد کاراکترهاست) ذخیره میشود. حتی یک تصویر به شکل یک ماتریس سه بعدی ذخیره میگردد که بُعد اول و دوم آن برای تعیین مختصات نقاط و بُعد سوم آن برای تعیین رنگ نقاط استفاده میشود. فایلهای صوتی نیز در متلب به شکل ماتریسهای تک ستون (بردارهای ستونی) ذخیره میشوند؛ بنابراین جای تعجب نیست که متلب مخفف عبارت آزمایشگاه ماتریس باشد.
علاوه بر توابع فراوانی که خود متلب دارد، برنامهنویس نیز میتواند توابع جدید تعریف کند.
ساخت متلب امکانپذیر است. این قابلیت، ارتباط بهتری را میان برنامههای کاربردی نوشتهشده با متلب و کاربران برقرار میکند.
متلب که از محصولات شرکت متورکس است، برای گروههای مختلف مهندسان رشتههای مختلف از جمله مهندسی برق، مکانیک، رایانه و… کاربرد بسیاری دارد.
اریخچه
کلیو مولر (به انگلیسی: Cleve Moler)، رئیس بخش علوم کامپیوتر در دانشگاه نیو مکزیکو، در اواخر دهه ۱۹۷۰ شروع به توسعه متلب کرد. او این برنامه را طراحی کرد تا به دانشآموزانش اجازه دسترسی به LINPACK و EISPACK بدون نیاز به یادگیری Fortran را بدهد. این موضوع به زودی به سایر دانشگاهها گسترش یافت و مخاطبان علاقهمندی در جامعه ریاضی کاربردی پیدا کرد. مهندس جک لیتل، در طی دیدار با مولر از دانشگاه استنفورد در سال ۱۹۸۳ با متلب آشنا شد. او با تشخیص پتانسیل تجاری متلب، تصمیم به همکاری با مولر گرفت. آنها در سال ۱۹۸۴ متلب را منتشر کردند و متورکس را در سال ۱۹۸۴ تأسیس کردند. در سال ۲۰۰۰، متلب بازنویسی شد تا از مجموعه جدیدتر کتابخانه برای دستکاری ماتریس، استفاده شود. متلب برای اولین بار توسط محققان و شاغلان در مهندسی کنترل، تخصص Little's، استفاده میشد، اما به سرعت در بسیاری از حوزهها گسترش یافت. هم چنین در آموزش به ویژه آموزش جبر خطی، تحلیل عددی و در پردازش تصویر مورد استفاده قرار میگیرد.
شرکت سازنده
شرکت سازنده متلب شرکت متورکس نام دارد. این شرکت در سال ۱۹۸۴ بنیان نهاده شد و هماکنون دارای بیش از ۲۰۰۰ نفر پرسنل است. دفتر مرکزی این شرکت در شهر ناتیک در ایالت ماساچوست آمریکا قرار دارد.
قدرت متلب
هسته متلب برای سرعت و کارایی بالا به زبان سی نوشته شدهاست ولی رابط گرافیکی آن به زبان جاوا پیادهسازی گشتهاست.
برنامههای متلب اکثراً متنباز هستند و در واقع متلب (مانند بیسیک) مفسر (رایانه) است نه کامپایلر. قدرت متلب از انعطافپذیری آن و راحت بودن کار با آن ناشی میشود، همچنین شرکت سازنده و گروههای مختلف، از جمله دانشگاههای سرتاسر جهان و برخی شرکتهای مهندسی هر ساله جعبهابزارهای خاص-کاربردی به آن میافزایند که باعث افزایش کارایی و محبوبیت آن شدهاست. فهرستی از این جعبهابزارها در زیر آمدهاست:
سیمیولینک، ابزاری برای شبیهسازی سامانهها به صورت مجرد
جعبهابزار مخابرات متلب، توابع و ابزارهای محاسبات مهندسی مخابرات
جعبهابزار کنترل متلب، توابع و ابزارهای محاسبات مهندسی کنترل
جعبهابزار فازی متلب، توابع و ابزارهای محاسبات فازی
جعبهابزار محاسبات متلب، توابع و ابزارهای محاسبات عددی
جعبهابزار تخمین متلب، توابع و ابزارهای محاسبات بحث تخمین سیستم در مهندسی کنترل
جعبهابزار آمار متلب، توابع و ابزارهای محاسبات آمار
جعبهابزار جمعآوری داده متلب، توابع و ابزارهای جمعآوری داده
جعبهابزار شبکه عصبی متلب، توابع و ابزارهای محاسبات شبکه عصبی
جعبهابزار پردازش تصویر متلب، توابع و ابزارهای محاسبات پردازش تصویر
جعبهابزار پردازش صوت متلب، توابع و ابزارهای محاسبات پردازش صوت
جعبهابزار احتمالات متلب
جعبهابزار محاسبات سیمبولیک متلب
جعبهابزار کارگاه بیدرنگ متلب، توابع و ابزارهای محاسبات سامانههای بیدرنگ
امکان اتصال به نرم افزار های طراحی و کنترل مدار
مهمترین رقبای متلب
متلب رقیبان زیادی دارد و نرمافزارهای مشابه بسیاری میتوانند کارهای مشابه نرمافزار متلب را انجام دهند و از آن جمله میتوان نرمافزارهای زیر را نام برد:
نرمافزارهای مالکانه:
مثمتیکا
مثکد
میپل
مکسیما
نرمافزارهای آزاد و متنباز:
گنو آکتیو
سایلب
SageMath